Programowanie stymulatorów serca

Ocena stymulatora może zawierać różne elementy w zależności od sytuacji: rutynowa kontrola, ocena objawów, podejrzenie powikłań. Kontrola układu stymulującego składa się z obejrzenia okolicy jego umiejscowienia i badań krwi w celu wykluczenia komplikacji infekcyjnych, oceny ewentualnej stymulacji mięśni klatki piersiowej i/lub przepony, badania RTG i ECHO serca celem oceny elektrod i powstania ewentualnych powikłań, standardowego zapisu EKG celem oceny skuteczności stymulacji i odbioru sygnałów wewnątrz-sercowych oraz kontroli stanu technicznego i programu urządzenia.

Prawidłowe zaprogramowanie stymulatora pozwala nie tylko wydłużyć żywotność baterii ale przede wszystkim maksymalnie wykorzystać możliwości urządzenia – nie tylko do zapobiegania omdleniom, ale także zwiększenia wydolności fizycznej.

Stymulatory (rozruszniki) serca wymagają specjalnego komputera – tzw. programatora do przeprowadzenia oceny technicznej i zmian programu ich działania. W naszej przychodni kontrolujemy urządzenia Biotronik, Medtronik i Vitatron. Badanie wykonuje się zwykle po tygodniu i miesiącu od wszczepienia urządzenia, następnie co 1 do półtora roku. Bateria stymulatora starcza zwykle 7-12 lat, pod koniec jej żywotności, skraca się okresy kontroli. W przypadku wystąpienia objawów tj np. omdlenie czy niezdiagnozowane kołatania serca wykonuje się dodatkowy odczyt pamięci stymulatora. Jeżeli pacjent wymaga operacji z użyciem elektrokoagulacji (”nóż elektryczny”), radioterapii w okolicy stymulatora należy wykonać badanie przed i po operacji/leczeniu. Szczególne sytuacje jak przebywanie w silnym polu magnetycznym czy porażenie prądem również wymagają dodatkowej kontroli.

Kontrola odbywa się dzięki komunikacji radiowej pomiędzy stymulatorem a odbiornikiem programatora przykładanym na skórę nad stymulatorem. Zwykle podłącza się też elektrody do zapisu EKG. Odczyt stymulatora jest niebolesny, trwa kilka minut. Ocenia się stan techniczny stymulatora, elektrod, przewodzenie prądu z elektrod do tkanek serca, jakość odczytu czynności elektrycznej serca, żywotność baterii. Stymulator prowadzi ciągły „nasłuch” pracy serca i zapisuje epizody różnych zaburzeń rytmu serca, dlatego w czasie kontroli należy sprawdzić czy i jakie arytmie wystąpiły. Może to uratować pacjenta np. przed udarem, jeśli zawczasu zostanie wykryte napadowe migotanie przedsionków. Należy także sprawdzić tzw tachogramy – czyli wykresy zakresu częstotliwości pracy serca, mówiące o dostosowywaniu się pracy serca/stymulatora do aktywności pacjenta. Nowoczesne stymulatory potrafią rozpoznawać czy pacjent się porusza i z jaką intensywnością i mogą przyspieszać pracę serca aby zwiększyć wydolność pacjenta. W niektórych sytuacjach należy całodobowe monitorowanie EKG – tzw „holtera” – jeśli są wątpliwości czy rzeczywiście urządzenie działa poprawnie. Stymulatory dają jeszcze więcej możliwości – mają specjalne algorytmy zmniejszające ryzyko występowania arytmii, a także umożliwiają przerwanie w czasie kontroli niektórych arytmii – np. trzepotania przedsionków. Bardziej rozbudowane układy – stymulatory resynchronizujące stosowane u pacjentów z ciężką niewydolnością serca czy kardiowertety – u zagrożonych śmiertelną arytmią to już osobna historia.